Gebelikte Karşılaşılabilecek Sorunlar

Bu yazımızda sitemizin yazarlarından Prof. Dr. Gazi Yıldırım, Gebelikte karşılaşılabilecek sorunlar ile ilgili merak edilenleri cevapladı.

GEBEDE REFLÜ

Neden

Gebelikde artan progesteron hormonu etkisiyle bağırsaklarda görülen gevşeme mide ve yemek borusu bileşkesinde de izlenir. Rahmin büyümesi ile iç organların mideyi sıkıştırması, çok sık ve fazla miktarlarda beslenme gibi durumlarda mideden yemek borusuna kaçış artmaktadır. Yemek borusuna gelen mide içeriği ağza kadar gelebilir ve asit içeriği nedeniyle hem yanma hem de ağızda acı tat bırakma hissi olabilir.

Nasıl Gelişir

Yağlı gıdalar, çikolata, karbonhidratlardan zengin beslenme, protein içeriği az gıda ile beslenme, sık ve fazla miktarda yemek yeme mide boşaltılmasını yavaşlatan durumlardır. Gebelikde zaten mide boşaltımının yavaşladığı düşünülecek olursa bu koşulların artan karın içi basıncı ile reflüyü artıracağı düşünülebilir. Yatar pozisyonda olma reflüyü daha da artırmaktadır.

Öneriler

Az ve sık beslenme, protein içeren gıdaların alınması, yağlı gıdalardan uzak kalma, yemeklerden sonra yatmanın engellenmesi, yatarken başın yüksek yastıklar ile desteklenmesi önerilebilir. Mide yanması durumlarında rahatlatıcı anti asit şuruplar sınırlı olarak tüketilebilir.

GEBEDE KANSIZLIK

Neden

Öncelikle gebelikde artan su miktarı nedeni ile kanda rölatif olarak kırmızı kan hücre azalması olur, yani kan sulanır. Ayrıca  annede artan kan hücre yapım miktarı ve fetal kan yapımı nedeniyle de demir ihtiyacı artmaktadır. Depo demirin yetersiz kalması ya da demir içeren besinlerden uzak kalmak gibi durumlarda annede kansızlık olmaya başlar. Gebelikte görülen vajinal kanamalar fazla miktarda olduklarında yine anemiye yol açarlar.

Nasıl Gelişir

Gebelikde total vucut suyunun artması her dokuda olduğu gibi damar sistemindede dolaşan kanda su  miktarının artmasına neden olmaktadır.  Kan hücresi yapımı artmasına rağmen su artışındaki rölatif fazlalık gebelikde aslında total miktarı yeterli düzeyde olmasına rağmen hemoglobinde azalmaya neden olmaktadır. Ancak eşlik eden depo demir yokluğunda, sürekli olan kan kayıplarında ya da yetersiz demir içeren gıdalardan oluşan diyet alınmasında hemoglobin değerlerindeki düşüş daha fazla olmaktadır. Bu durumda anemi dediğimiz durum ortaya çıkar.

Öneri

Anemik olan anne kolay yorulur, iştahsızdır, baş ağrısı, depresyon, keyifsizlik hali, ciddi durumlarda çarpıntı hissi gözlenebilir. Yapılacak tetkik basit olup kan sayımından ibarettir. Kan sayımında ciddi düşüklük görülen anne adaylarına demir takviyesi gerekmektedir. Gebelik komplikasyonu olan ani ve ağır vajinal kanamalarda ise kan transfüzyonu gerekmektedir.

GEBEDE MİDE BULANTISI VE KUSMA

Neden

Gebelikte değişen hormonal denge eğer kişide ülser, gastrit yoksa bulantı kusmanın yegane nedenidir.

Nasıl Gelişir

Gebeliğin ilk 3 ayında mide bulantısı ve kusma sık görülen hatta bazı gebelerde şiddetli seyreden bir durumdur. Gebelik hormonunun beyinde bulantı yapan merkezlerin üzerinde uyarıcı olduğu düşünülmektedir. Ancak çoğu zaman aslında vücüt fizyolojisinin değişmesi kokulara hassasiyet gibi nedenlerden ötürü bulantı olmaktadır. Kusmanın şiddetli olduğu durumlarda vucut suyunda kayıp yaşanır. Mide sıvısı içerdiği elektrolit yükü nedeniyle önemli bir depodur. Bu deponun azalması eşlik eden elektrolit dengesizliklerine neden olabilir. Kusma ve bulantı nedeniyle gebe yemek yiyemez ise katabolik olaylar başlar ve anne bebeğini beslemek için kendi enerji depolarını kullanır. Bu gibi durumlarda kanda keton adını verdiğimiz enerjisi düşük yakıt miktarı artar. Ancak çoğu doku bu enerji maddesini kullanamaz. Aşırı kusmaya bağlı annede halsizlik, baş dönmesi ve kan asit yapımında artış olur. Bu durum önce anneyi etkiler. Daha ciddi durumlarda ise bebeği etkileyebilir. Su kaybı fazla olan annelerde ateş yükselmeye başlayabilir.

Öneri

Günde 3  den fazla kusması olan anneler mutlaka doktora başvurmalıdırlar. Gerekirse  serum tedavisi ile vucut su açığının dengelenmesi gerekebilir. Bulantı için ise az az sık beslenme, yataktan kalkınca kuru bisküvi-galeta , birden aşırı sıvı alımının önlenmesi önerilebilir. Sulu gıdalar fazla ve birden tüketildiğinde mide gerilmesine bağlı kusmayı tetikleyebilir. Bu nedenle kuru gıda önerilir. B vitaminlerinin desteği alınabilir. Ciddi durumlarda mide bulantısını önleyen ilaçlar anneye verilebilir. Aşırı tatlı, acı, tuzlu ve şekerli gıdalardan uzak durmak gereklidir.

GEBELİKDE PREEKLAMSİ

 Neden

Plasenta adını verdiğimiz yapının anne damarları ile olan ilişkisinin uygun biçimde oluşmaması durumunda annede tansiyon yüksekliği olmaktadır.

Nasıl Gelişir

Önceden bilinen tansiyon yüksekliği olan gebelerde ve tansiyon şikayeti ilk defa gebelikde ortaya çıkan hastalarda preeklamsi-eklamsi dediğimiz durum ortaya çıkabilmektedir. Hem anne hayatını tehlikeye attığından hem de fetal gelişmeyi olumsuz etkileyeceğinden anne ve bebek için ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir durumdur. Kanda pıhtılaşmaya sağlayıcı hücrelerin azalması, idrarda protein kaybı buna bağlı özellikle yüzde ve ellerde ödem olması, yüksek tansiyon varlığı, tansiyona bağlı baş ağrısı, karaciğer ve böbrek gibi organların fonksiyon kaybı, nöbet geçirme gibi komponentleri olabilir. Yüksek tansiyona bağlı organ hasarları görülebilir. Bebek yeterli beslenemediği için gelişme geriliği saptanabilir. Anne hayatını korumak için erken doğum yaptırmak gerekebilir ve bu durum bebek hayatını olumsuz etkileyebilir.

Öneri

Hekime her gittiğinde tansiyon ölçümü ve kilo alımının takip edilmesi gerekmektedir. Hızlı kilo alımı, önceden tansiyon yüksekliği şikayeti olanlar ya da ailede benzer durumların olduğu durumlarda dikkatli olmak gerekir. Gebeler evlerinde haftada en az 2 kez sabah akşam tansiyon değerlerini ölçtürmelidirler. Hızlı kilo alınmamalıdır. Tansiyon yüksekliği saptanan hastalara tansiyon düşürücü ilaçlar başlanmalıdır. Tansiyon değeri çok yüksek olan ve anne için hayati tehdit oluşturan durumlarda doğum yaptırılmalıdır.

GEBELİKDE TÜKRÜK BEZİNİN FAZLA ÇALIŞMASI

Neden

Gebelikte değişen hormonlar, vücut sıvısında artış olması ve bazen psikolojik nedenlerden dolayı tükrük salgısında artış olur.

Nasıl Gelişir

Gebelerin % 5 kadarında tükrük miktarında değişik miktarlarda artış görülür. Tükrük bezlerinin aşırı çalışması nedeniyle olan ve çoğunlukla zararsız olan bu durum, bazen mide asit içeriğinin artması, gastrit, bulantı, kusma durumlarında da olabilmektedir. Diş çürükleri, tükrük kanalı taşları, tükrük bezi iltihaplarında da tükrük oluşumu artar.

Öneri

Bebeğe zararı olmayan bu durum genellikle 5. aya kadar devam eder ve sonra geçer. Dişleri fırçalamak, ağız hijyenine dikkat etmek, sık ve az yemek yemek, bol sıvı tüketmek bu sorunu hafifletebilir. Mide asidini azaltan ilaçlar kullanmak da gerekebilir.