Gestasyonel diyabet (GDM) ilk defa gebelikte ortaya çıkan glukoz intolerans bozukluğu olarak tanımlanır. Amerikan Diyabet Derneği gebe kadınların % 4’ünde yani yılda yaklaşık 135.000 kadında GDM tespit edildiğini bildirmiştir. Gestasyonel diyabetli olmak doğum öncesi ve sonrasında hem anne hem de bebek için komplikasyon riskini artırmaktadır. Annede hipertansiyon, yenidoğan bebekte hipoglisemi, solunum sıkıntısı, iri bebek (doğum ağırlığı >4000 gr) ya da ölü doğum gibi birçok komplikasyona neden olabilir. Gebelik diyabeti tanısında halen bir görüş birliği sağlanamamıştır. Hekim tercihen birçok dernek ve kuruluş tarafından benimsenen farklı tarama/tanı testlerinden herhangi birini kullanır. Yüksek risk taşıyan gebeler daha önce, risk taşımayan gebeler 24-28. gebelik haftalarında tarama testine tabi tutulurlar.Diyabette tanı için iki yaklaşım vardır.

Tek basamaklı yaklaşım

Özellikle yüksek riskli kişi ve toplumlarda plazma ve serum glukozuna bakılmaksızın oral glukoz tolerans testi yapılır.

İki basamaklı yaklaşım

Başlangıç olarak 50 g oral glukoz yüklemesi sonucunda eşik değerini ( 1. saatte plazma glukozu >140 mg/dl) aşanlara tanısal oral glukoz tolerans testi (OGTT) yapılır. Oral glukoz tolerans testi (OGTT) 100 gram veya 75 gram glukoz ile yapılabilir.
Tedavinin temel prensibi tibbi beslenme tedavisi, kan şekeri izlemi ve egzersizdir. Diyet ile kontrol altına alınamayan durumlarda oral-antidiyabetik veya insülin tedavisi başlanabilir.
Gestasyonel diyabet tedavisinin birinci aşaması olan tıbbi beslenme tedavisi diğer diyabetleri hastalara göre biraz daha farklıdır. Gebenin vücut kitle indeksi ve kilosu baz alınarak özenli bir şekilde program düzenlenmelidir.

Günlük kalori gereksinimi

Kalori ideal vücut ağırlığı için hesaplanır.
• Obez diyabetlilerde 24 kcal/kg
• Obez olmayan diyabetlilerde ilk trimesterde 30 kcal/kg ve ikinci trimesterden itibaren 35 kcal/kg

Besin bileşenleri

Günlük total kalori gereksiniminde besin bileşenleri aşağıdaki gibi hesaplanmalıdır:
• Karbonhidrat: %45-50’si (≥200 g/gün)
• Protein: %18-20’si (1-1.5 g/gün)
• Yağ: %30-35’i (40-60 g/gün)

Öğün sayısı

Günde 3 ana, 4 ara olmak üzere, toplam 7 öğün olmalı. Günlük kalori ihtiyacının:
• Ana öğünlerde; sabah 3/18, öğle 4/18, akşam 4/18’i
• Gündüz 3 ara öğünün her birinde 2/18’si
• Yatmadan önceki ara öğünde 1/18’i alınmalıdır.

Kilo alma hızı

• İlk trimesterde ayda 1-2 kg
• 2. trimesterden itibaren haftada 250-500 g
• Gebelik boyunca toplam kilo artışı 10-12 kg’ı aşmamalıdır.

Diyetle hastaların %75-80’inde kan şekerleri düzene girer9.

Ayrıca hastaya egzersiz yapması da önerilmelidir. Egzersiz dokularda insülin duyarlılığını arttırarak kan şekerinin düzenlenmesine katkıda bulunur. Genellikle, haftada 3 kez, 15-30 dakika egzersiz yapılması önerilmektedir.
Bu tıbbi beslenme programının ve kan şekeri kontrolünün sağlanabilmesi ve takibi için gestasyonel diyabetli gebe mutlaka diyetisyen ve hekim işbirliği içerisinde takip edilmelidir.