Bazılarımız uykuyu her ne kadar zaman kaybı olarak görse de, fiziksel ve ruhsal sağlığımız için iyi bir uyku son derece önemli. Peki ya uykuyla sorunumuz varsa?

Uyku dendiğinde çoğumuz gece uyuyamamaktan, geceleri sık sık uyanmaktan ya da sabahları defalarca kurulan alarmlara rağmen bir türlü uyanamamaktan şikayet ederiz. İş yerinde esneyenler, okulda, otobüste uyuklayanlar, hatta önemli bir toplantı veya konferans esnasında dayanamayıp gözlerini kapatanlarla karşılaşmayan yoktur herhalde. Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre her beş kişiden biri uyku problemi yaşıyor ve bu durum kişilerin gündelik hayatlarını da olumsuz etkiliyor. Bu önemli konuyu yakından incelemeye ne dersiniz?

Neden uykusuz hissederiz?

Probleme odaklanmadan önce problemi doğru anlamaya çalışalım. Sabahları uyanmakta neden güçlük çekeriz? Neden gün boyu uykulu ve yorgun hissederiz? Gece yatar yatmaz uykuya dalmak ne anlama geliyor? Uyku bozukluğu nelere sebep olur? Bu soruların cevaplarıyla birlikte uykuyla yaşadığınız problemi mercek altına alacağız.

Uyku sürenizi kontrol altına alın

Gün içinde daha aktif olabilmek için gece uykusunun süresi önemli. Aslında süre kişiden kişiye değişse de uzmanlar ortalama olarak 7-9 saat gece uykusu öneriyor. Yani 7 saatten az uyuyup gün içinde uykulu hissetmiyorsanız, uyuduğunuz süre sizin için idealdir.

Uykusuzluğunuzun nedeninin bulun

Gün içinde sürekli yorgun ve uykusuz hissediyorsanız öncelikle bu durumun nedenini belirlemeniz gerekir. Sorun yetersiz uyku saati mi, kalitesiz uyku mu yoksa başka bir sebep mi? Uykunuza kıyan sebebi anlayabilmeniz için uykunuza yakından bakmalısınız.

İşe ya da okula gitmediğiniz zamanlarda daha çok uyuyarak, hafta içi özlemini çektiğiniz uykuya doyabileceğinizi düşünüyor olabilirsiniz. Ama durum hiç de öyle değil. Hafta sonları bile uyku süreniz ve uyuma-uyanma saatleriniz aynı olmalı. Eğer aynı saatte uyuyup, sabahları yine de uyanmakta güçlük çekiyorsanız, sizin için ideal uyku saatini bulamamış olabilirsiniz. Bir diğer önemli nokta da yastığa başınızı koyar koymaz uyumak. ‘Ne kadar güzel, keşke ben de hemen uykuya dalsam’ dediğinizi duyar gibiyim. Ancak bu da az uyku saatinin bir göstergesi.

Uyku sürenizde problem yoksa aklınıza hemen uyku apnesi gelmesin. İçinde bulunduğunuz olumsuz şartlar ya da kullandığınız bazı ilaçlar sizi uykudan mahrum bırakıyor olabilir. Olumsuzluklardan uzak durmak ve ilaçlarınızın dozunu yeniden ayarlamak -tabi ki doktorunuza danışarak, uyku kalitenizin artmasına yardımcı olabilir.

Uyku Bozukluğu sadece gününüzü değil sağlığınızı da olumsuz etkiliyor

Uykulu olduğumuz zamanlarda daha çok kahve içeriz ki uykumuz açılsın. Ancak bir uyku bozukluğu problemi, vücudumuzda kafein ihtiyacından daha büyük sorunlar olduğu anlamına gelebilir.

Kalp hastalıkları, obezite ve diyabet, uyku bozukluğu ile bağlantılıdır. Kronik olarak bu hastalıklardan mustaripseniz ve üstüne üstlük uyku bozukluğu yaşıyorsanız riskli gruptasınız demektir.

Uyku probleminiz varsa işte size yardımcı olabilecek bazı ipuçları

– En ağır öğününüz olarak kahvaltıyı seçin. Akşam yemeği de en hafif öğününüz olsun. Böylece siz uyumaya çalışırken, vücudunuz sindirimle uğraşmak zorunda kalmaz.

– Beslenmenize dikkat edin. B6 ve B12 vitaminleri, kalsiyum, demir ve magnezyum içeren besinler tüketmeye özen gösterin. Kafein içeren yiyecek ve içecekleri uyku saatinizden en az 6 saat önce tüketin.

– Bol sıvı tüketmek önemli. Ancak uyku saatinizden en az 30 dakika önce sıvı tüketimini bırakırsanız, gece uykunuz da bölünmemiş olur.

– Şekerleme yapmayı seviyorsanız özellikle öğlen saatlerini tercih edin. Akşam saatlerinde yapılan şekerleme gece uykusu düzeninizi bozabilir.

– Düzenli egzersiz yapmak uyku kalitenizi arttırır. Ancak uyku saatinizden en az 3 saat önce egzersizinizi tamamlamanız gerekiyor. Yoksa tam tersi bir etkiyle karşılaşabilirsiniz. Meditasyon ve yoga da vücudunuzu sakinleştirerek uyku kalitenize katkı sağlayabilir.

– Yatağınızı sadece uyku için kullanın. Yatak odanızda gürültü ve ışığı en aza indirecek önlemler alın. Yapamıyorsanız uyku maskesi ve kulak tıkacı sorununuzu çözebilir.

– Sizin için en doğru yatağı tercih etmeye çalışın. Alacağınız yatağı test etmekten çekinmeyin. Bir tüketici anketi, yataklarından memnun olanların %75’inin, yatağı satın almadan önce en az 10 dakika denediklerini ortaya koydu.

–  Fazla televizyon izlemek ve bilgisayarda çok vakit geçirmek uyku kalitesini olumsuz etkiler. Bilgisayar ve telefon gibi elektronik cihazlar yaydıkları parlak ışık nedeniyle melatonin üretimini engeller. Bunlar yerine okumaya daha fazla vakit ayırırsanız hem uykuya dalmanız kolaylaşır hem de daha kaliteli uyuyabilirsiniz.

– Yatmadan önce yapacağınız sıcak bir banyo da vücudunuzu rahatlatarak uykuya geçişinizi kolaylaştırabilir.

– Sabahları alarmınızı ertelemeyin,  uyandığınız anda yataktan çıkın. Alarm ertelendiğinde beyniniz kısa sürede tekrar çalacağını bilir ve uykunun daha derin aşamalarına geçemezsiniz. Bu sebeple kalktığınızda daha yorgun hissedersiniz.

– Önceliğiniz uykunuz olsun. Günlük yoğun planlarınıza uykunuzu kurban etmeyin. Uykudan kaybedilmiş 90 dakika, gündüz uyanıklığınızı %32’ye kadar düşürebilir.

– Her şeyi denemenize rağmen hala uyku problemleri yaşıyorsanız bir uzmana görünmenizde fayda var.

Nefes egzersizi ile 10 dakikada uykuya dalın

Uyku durumuna geçmek için vücudun dakikada 60’ın altında kalp atışına ihtiyacı var. 4-6-7 tekniği denilen nefes egzersizi de kalp atış hızını yavaşlatmak için tasarlanmış. Peki bu tekniği nasıl uyguluyoruz?

– 4 saniye boyunca nefes alın

– 6 saniye nefesinizi tutun

– 7 saniyede aldığınız tüm nefesi verin

Bu egzersiz 10 ila 20 dakika içinde uykuya dalmanıza yardımcı olabilir.

Konuyla ilgili farklı bir yazıya burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Sağlıklı beslenmek herkes için önemli. Ancak yaşınız kaç olursa olsun sağlıklı beslenmeye başlamak için geç olduğunu düşünmeyin. Diyetinizi daha sağlıklı hale getirdiğinizde ömrünüze ömür katabilirsiniz.

Temmuz 2017’de New England Tıp Dergisi’nde yayımlanan bir Harvard çalışması, sağlıklı beslenme ve uzun yaşama arasındaki bağlantıyı ortaya koydu. Buna göre beslenme planınızı bilimsel olarak oluşturulmuş üç diyet planından biriyle değiştirirseniz, ömrünüz uzayabilir. ‘Bu diyetler ne?’ diye soracak olursanız; Akdeniz Diyeti, Hipertansiyonu Durdurma Diyeti ve Sağlıklı Beslenme İndeksi.

Harvard’lı bilim insanları yaptıkları çalışma ile yaklaşık 74 bin kişiyi 12 yıl boyunca izledi. Sağlıklı kadın ve erkeklerin oluşturduğu grup, beslenmelerini geliştirdi ve 12 yıl boyunca korudu. Daha sonra bu çalışmaya katılanların ölüm riskine bakıldı. Bilim insanları, diyetlerini olumlu yönde geliştirenlerin ölme olasılıklarının %17’ye düştüğünü gördü. Öte yandan diyetleri kötüleşenlerin ise ölme olasılıklarının %14’e çıktığı gözlendi. Bu çalışma ile, hangi yaşta olursa olsun sağlıklı beslenmenin ömrü uzattığı sonucuna varıldı.

Akdeniz diyeti

Akdeniz diyeti vasküler hastalıkları önlemede öne çıkan bir diyet türü. Bu diyetle bol miktarda sebze, meyve, zeytinyağı, yağlı tohumlar ve balık tüketirken, oldukça az miktarda kırmızı et ve peynir gibi ürünler tüketirsiniz. Tabi ki mevcut beslenme alışkanlığınızı bir anda değiştirmenizi beklemek gerçekçi bir yaklaşım olmaz. İşte size ufak adımlarla diyetinizi değiştirmeye başlayabileceğiniz bazı ipuçları:

– Yiyeceklerinize tereyağı ya da margarin yerine zeytinyağı ekleyin.

– Atıştırmalıkları hayatınızdan çıkarın, onların yerine sebze meyveleri koyun.

– Makarna ve ekmek tüketimi için tercihinizi tam tahıllı ürünlerden yana kullanın.

– Kırmızı et yerine haftada iki defa balık tüketin.

– Süt ve süt ürünlerini sınırlayın.

Hipertansiyonu durdurma diyeti

Bu diyet türü meyve ve sebze tüketimi ağırlıklı bitki odaklı bir diyet türüdür ve kan basıncını düşürmek için tasarlanmıştır. Nisan 2016’da Stroke dergisinin yayımladığı, 45-84 yaş arasındaki yaklaşık 75 bin kişinin verilerinin toplanmasıyla yapılan çalışmaya göre, Hipertansiyonu durdurma diyetine uygun beslenenlerin düşük kan basıncından dolayı inme riskiyle daha az karşılaştıkları ortaya çıktı. Araştırmacılar, 12 yıllık bu çalışmayla özellikle pıhtı atmasıyla meydana gelen iskemik inme riskinin bu beslenme tarzına yakın kişilerde daha düşük olduğunu gözlemledi.

Sağlıklı bir diyete nasıl başlamalısınız?

Öncelikle diyetiniz, kilo vermek, kolesterol düzenlemek ya da belirli vitaminlere odaklanmakla sınırlı kalmamalı. Genel beslenme düzeniniz ve yediğiniz yiyeceklerin türleri, sağlıklı beslenmenin temelini oluşturur. Unutmamak gerekir ki, kişiyi sağlıklı kılacak tek bir besin yoktur. Ayrıca besinler kişiye özel düzenlenmeli. İçinde bulunulan sağlık durumu, kullanılan ilaçlar vs. gibi etkenler besinlerin kişilerde farklı etkiler göstermesine neden olabilir. En doğru yöntem, doktor kontrolünde vücudunuzun ihtiyaçlarının baz alındığı size özel bir diyet listesi oluşturmaktır.

Sağlıksız beslenme özellikle kadınları tehdit ediyor

Beslenme konusunda kadınların biraz daha dikkatli davrandıklarını söyleyebiliriz. Kadınlar fiziksel görünüm için diyetlerine dikkat etseler de, bazı hastalıklar karşısında erkeklere göre daha savunmasız olduklarını bilmelerinde fayda var. Kadınların ölüm nedeni olarak özellikle kalp hastalıkları ilk sırada yer alıyor. Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi verilerine göre, 2017 yılında ülkede 300 bine yakın kadın kalp rahatsızları nedeniyle öldü.

Diyet listenizde olması gereken besinler

Hastalıklardan korunmak, bağışıklık sistemini güçlendirmek ve daha sağlıklı bir kalp için doğru besinleri doğru miktarda tüketmeye özen göstermelisiniz. Pazara ya da markete gittiğinizde özellikle gözden kaçırmamanız gereken bazı besinler var. Bu besinler ayrıca sağlıklı kadınların günlük diyet listelerinde mutlaka yer alıyor.

Yumurta: Düşük meme kanseri oranlarıyla bağlantılı, kolin ve temel fakat alınması zor besin maddelerini barındırır.

Yoğurt: Bağışıklık sistemini güçlendiren probiyotikler ve kalsiyum bakımından zengindir.

Kırmızı et: Çinko, B vitamini, Omega 3 ve yağ asitleri bakımından oldukça zengindir. Ayrıca yağsız et tüketmek vücudun demir emilimine de katkı sağlıyor.

Kuru fasulye: Mükemmel bir lif kaynağıdır. Genellikle kadın vücudunda eksik olan, kalsiyum, potasyum ve magnezyum gibi besin maddelerini bolca içerir. Kalp hastalığı, tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, meme ve kolon kanseri risklerine karşı vücudu korumaya yardımcı olur.

Yağlı tohumlar: Genellikle kuruyemiş olarak adlandırdığımız fındık, ceviz, badem vs. gibi besinler çiğ tüketildiklerinde kalp ve şeker hastalıkları riskini azaltıyor.

Zeytinyağı: Antioksidanlar bakımından oldukça zengindir. Kanser, alzheimer ve diğer kronik hastalıklara karşı koruma sağlar.

Brokoli: Yapılan bir araştırmayla, brokoli lahana ve karnabahar gibi sebzelerin sadece 1 aylık tüketiminin bile, 28 yıl boyunca izlenen 6 binden fazla kişi arasında herhangi bir hastalıktan ölme olasılığını %26 azalttığı görülmüştür. Bu tür sebzeleri buharda pişirmekse etkilerini arttırıyor.

Ispanak ve koyu yeşil yapraklı sebzeler: Bu tür sebzeler, A, K, C vitaminleri, kalsiyum, demir, magnezyum ve potasyum bakımından oldukça zengindir. Özellikle ıspanakta bulunan lutein yaşlanmaya karşı cildi korur, körlüğe neden olabilecek sebepleri engeller.

Sarımsak: 70’ten fazla fitokimyasal içeriği ile tek başına tam bir sağlık deposudur. Vücuttaki enfeksiyon ve bakterilere karşı savaşır. Sarımsak için doğal bir antibiyotik diyebiliriz.

İncir: Pek bilinmese de potasyum bakımından oldukça zengin bir meyvedir. Tansiyon düşürücü etkisi vardır.

Elma: 20 yıl boyunca yaklaşık 35 bin kadını izleyen Iowa Kadın Sağlığı Çalışması, düzenli olarak elma tüketen kadınların menopoz sonrası kalp rahatsızlıklarından ölüm riskinin en aza indiğini gösterdi.

Mantar: Amerikan Kanser Topluluğu’nun yaptığı bir çalışma, sağlıklı mantar bileşiklerinin kolesterolü düşürdüğü ve bazı kanserlerle ilişkili tümör büyümesini yavaşlattığını ortaya çıkardı.

Limon: C vitamini deposu olmasının yanı sıra, kanser önleyici etkilere de sahip. Purdue Üniversitesi’nin bir araştırmasına göre bitki çayınıza biraz limon eklemeniz, antioksidanların daha fazla emilmesine yardımcı oluyor.

Mercimek: Yapılan çalışmalar, mercimeğin ne kadar değerli bir besin maddesi olduğunu ortaya çıkardı. Mesela haftada en az 2 öğün mercimek yiyen kadınların meme kanserine yakalanma olasılığının, ayda 1’den az yiyenlere oranla %24 daha az olduğu belirlendi.

Konuyla ilgili farklı bir yazıya burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Kış geldiğinde içsel hastalıkların yanı sıra cilt problemleriyle de uğraşmak zorunda kalabiliriz. Kuru cilt, çatlamış eller ve dudaklar en çok karşılaştığımız sıkıntılar. Çözümü biraz dış müdahale, çokça iyi beslenme.

Kış ayları grip, öksürük, soğuk algınlığı gibi birçok hastalığı beraberinde getirir. Tüm dikkatimizi bu hastalıklardan korunmaya ya da çabuk atlatmaya veririz. Tüm bu süre boyunca da çoğu zaman cildimiz geri planda kalabilir. Oysa soğuk havaların getirdiği nem eksikliği cildimize de düşman. Kuru, çatlak, döküntülü ve kaşıntılı bir cilt çok rahatsız edici olabiliyor. Soğuk aylarda cildinizi korumak için alacağınız küçük önlemler, cildiniz için büyük fark oluşturacak.

Cildinizi İçten Dışa Koruyun

Cilt kuruluğunu önlemek için alınabilecek önlemlerin en etkilisi yine beslenmeden geçiyor. Çünkü gıdalar, cilt hücrelerinin yenilenmesi ve gelişmesi için gerekli olan vitamin, mineral ve besinleri sağlıyor. Cildinizi içten dışa iyileştirecek ve koruyacak gıdalar hem sizi hem de cildinizi mutlu edecek.

Kale birkisi (bir tür lahana): Bu bitki kırış kırış görünse de cilt üzerindeki etkisi tam tersi. İçerdiği A vitamini cildin yenilenmesini, C vitamini ise kolajenlerin güçlenmesini ve cildin sıkılaşmasını sağlar. Amerikan Klinik Beslenme Dergisi’nde yayımlanan bir çalışma beslenme şekli ile cilt görünümü arasındaki ilişkiyi ortaya koydu. Çalışma 40 ila 74 yaş arasındaki, yaşlılık izleri, kırışıklık ve yaşlılık kuruluğu görülen 4 binden fazla kadın üzerinde yapıldı. Sonuç olarak C vitamini açısından zengin beslenenlerin daha az kırışıklık ve cilt kuruluğuna sahip oldukları bulundu.

Ay çekirdeği: Cildi esnek tutar ve zengin bir E vitamini deposudur. Cilt zarını güçlendirir ve UV hasarına karşı cildi korur. Tabi aşırı işlem görmemiş ve tuzsuz olan çekirdekleri tüketmenizi öneririm.

Nar tohumu: Nedense çoğu insan kışın daha az sebze ve meyve yemeye meyilli olabiliyor. Bu durumda da alınan antioksidan miktarı da azalıyor. Nar tohumları cildi, güneş ışınlarından kaynaklanan hasara karşı koruyan, iltihapla savaşan ve kan akışını arttıran polifenol antioksidanlar bakımından zengindir. Ayrıca kırışıklıklara neden olan kolajen hasarını azalttığı kanıtlanan ellagik asit içerir.

Somon: İçerdiği omega-3 yağ asitleri cildin daha fazla nem tutmasına yardımcı olur. Soğuk su balıkları, sivilce, egzama ve tahriş olmuş ciltlerin kendini iyileştirmesine yardımcı olan D vitamini içeren kaynaklardır.

Turunçgiller: Portakal, greyfurt, limon ve bunların türleri cildin kendini onarmasına yardımcı C vitamini deposudur.

Tatlı patates: Tatlı patates başta olmak üzere kök sebzeler hem A vitamini hem de beta karoten içerir. A vitamini cilt onarımına, beta karoten ise cildin koruyucu bariyerini güçlendirerek cilt hücrelerini nemlendirmeye ve dolgunlaştırmaya yardımcı olur.

Yumurta: Besin deposu yumurta, cilt güçlendirici A, E ve B5 vitaminlerini de içerir. Sağlıklı cilt fonksiyonu ve koruyucu bariyerleri destekleyen hücreler olan keratinositlerin üretimine yardımcı olur.

Buğday tohumu yağı: Sağlıklı yağlar parlak bir cilde sahip olmanızı sağlarken, cilt hücrelerini korur. Özellikle buğday tohumu yağı konsantre E vitamini kaynağıdır ve cilt nemlendirilmesine yardımcı seramid ve lipidler içerir.

Ceviz: Ceviz nemi vücuda hapseder ve cilt hasarı ile mücadele eden bol miktarda antioksidan içerir. Ayrıca cilt hücrelerini koruyarak cilt zarını güçlendirdiği bilinen bitki bazlı omega-3 yağ asitleri olan alfa-linolenik asit içerir.

Cildinizi Nemli Tutmaya Özen Gösterin

Cilt kuruluğunun sebebi düşük nem olduğu için, evinizin havasını nemli tutmak ilk adımınız olabilir. Su kaybını yavaşlatan nemlendirici bir krem, muhtemelen bu savaştaki en sıkı müttefikiniz olacak. Banyodan sonra cildinizi kurulayıp hemen nemlendirici uygulayın. Özellikle, kuruluğa yatkın alt bacaklar ve ellerde daha fazla uygulayabilirsiniz. Gün içinde birkaç sefer nemlendirici kullanmanız cildinizi daha da mutlu edecektir.

Dudaklarımız da soğuk havadan çabuk etkilenir. Oluşan çatlaklar ve soyulmalar çoğu zaman çok acı verici olur. Bu durumu yaşamamak için de eczanelerden veya kozmetik marketlerinden alabileceğiniz dudak balsamları kurtarıcınız olabilir. Bu tür ürünler sadece kadınlar için değil. Havalar soğumaya başladığında şeffaf ve mat olan bir dudak balsamı mutlaka yanımda bulundururum.

Soğuk havalarda cildinizi sıcak tutmanız korunması için önemli. Ancak direkt olarak bir ısı kaynağının karşısında oturmaktan bahsetmiyorum. Doğrudan ısı cildinize zarar verebilir. Aynı sebepten banyoda kullandığınız suyun da aşırı sıcak olmaması gerekir. Cildinizi sıcak tutmak için yün kıyafetler tercih ediyorsanız, size kötü bir haberim var. Siz fark etmeseniz de yün cildinizi çizebilir ve tahrişe sebep olabilir. Yumuşak kumaşlı kıyafetler tercih etmeniz bu tür tahrişlere maruz kalmanızı önleyebilir.

Nemlendiricinizi seçerken; Mümkün olduğunca laktik asit veya glikol asit gibi meyve asitleri olarak da adlandırılan alfa hidroksi asitleri içeren nemlendiricileri tercih etmeye çalışın. Alfa hidroksi asidi içeren kremler nemi diğer kremlere göre daha uzun süre tutabiliyor. Ancak herhangi bir maddeye karşı alerjiniz varsa ürün etiketini okumayı ihmal etmemenizi öneririm.

Konuyla ilgili farklı bir yazıya burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.